Hành trình vượt qua sự trì hoãn của một kẻ làm công ăn lương trong thế giới tư bản hiện đại không phải là một lựa chọn, mà là một yêu cầu sinh tồn. Mười năm lăn lộn, từ một nhân viên hành chính mẫn cán đến một “con sen” chính hiệu trong guồng quay của các tập đoàn, tôi đã chứng kiến và trải nghiệm đủ mọi sắc thái của sự “bận rộn”. Chúng ta đo lường giá trị bản thân bằng số giờ làm việc, bằng những đêm thức trắng chạy deadline, bằng những cuối tuần chôn chân bên laptop.
Nhưng rồi, khi nhận bảng lương cuối tháng và bản đánh giá hiệu suất cuối kỳ, một câu hỏi cay đắng lại vang lên: “Rốt cuộc mình đã làm được gì?”. Cuốn sách Bạn chỉ tưởng là mình đang rất cố gắng của Lý Thượng Long xuất hiện đúng vào lúc tôi chênh vênh nhất. Nó không phải liều thuốc an thần, mà là một liều kháng sinh cực mạnh, chỉ thẳng vào những “ổ viêm” của sự trì hoãn và nỗ lực giả tạo mà bấy lâu nay chúng ta vẫn tự huyễn hoặc.
Giới thiệu về tác giả và cuốn sách Bạn chỉ tưởng là mình đang rất cố gắng
Tác giả: Lý Thượng Long là một tác giả nổi tiếng trong lĩnh vực phát triển bản thân và tư duy tích cực. Ông là một người truyền cảm hứng mạnh mẽ, giúp độc giả nhận thức sâu sắc hơn về chính mình, đồng thời tìm ra con đường để đạt được thành công và hạnh phúc.
- Tên sách: “Bạn chỉ tưởng là mình đang rất cố gắng”
- Thể loại: Sách phát triển bản thân
- Năm xuất bản: 2021
- Số trang: Khoảng 200 trang
- Trích dẫn nổi bật: “Cố gắng không phải là làm thật nhiều, mà là làm đúng cách.”
Bóc Trần Căn Bệnh “Giả Vờ Cố Gắng”: Tại Sao Việc Vượt Qua Sự Trì Hoãn Lại Khó Khăn Đến Vậy?
Để có thể vượt qua sự trì hoãn, bước đầu tiên và đau đớn nhất chính là thừa nhận: sự cố gắng của chúng ta phần lớn chỉ là một màn kịch được dàn dựng công phu. Tác giả Lý Thượng Long đã xuất sắc trong việc vạch trần những căn bệnh tâm lý mà bất kỳ ai trong chúng ta cũng có thể thấy hình bóng của mình.
1. Triệu Chứng Kinh Điển: Bận Rộn Giả Tạo và Ảo Tưởng Năng Suất
Đây là triệu chứng phổ biến nhất. Cả ngày chúng ta chìm trong những cuộc họp vô bổ, trả lời hàng trăm email với nội dung “đã nhận”, lướt qua các kênh chat để “bắt nhịp” công việc. Cuối ngày, ta cảm thấy kiệt sức, và tự thưởng cho mình bằng suy nghĩ: “Hôm nay mình đã làm việc thật chăm chỉ”. Nhưng công việc cốt lõi, thứ quyết định đến KPI và sự thăng tiến, thì vẫn nằm im trên to-do list.
Cuốn sách gọi tên chính xác đây là một hình thức “trốn việc” tinh vi. Chúng ta dùng những nhiệm vụ vụn vặt, không đòi hỏi tư duy sâu để lấp đầy 8 tiếng làm việc, tạo ra một cảm giác an toàn giả tạo. Nó giống như việc lau dọn bàn làm việc thay vì bắt tay vào viết một bản kế hoạch quan trọng. Hành động lau dọn mang lại cảm giác hoàn thành ngay lập tức, trong khi bản kế hoạch đòi hỏi sự tập trung, đối mặt với rủi ro và sự không chắc chắn. Nhận diện được sự lừa dối này là tiền đề cốt lõi để bắt đầu vượt qua sự trì hoãn.
2. Nguồn Căn Sâu Xa: Chủ Nghĩa Hoàn Hảo và Nỗi Sợ Bị Đánh Giá
Tại sao chúng ta lại chọn “trốn việc”? Lý Thượng Long đã chỉ ra rằng gốc rễ của sự trì hoãn nằm ở nỗi sợ.
- Sợ không hoàn hảo: Chúng ta đặt ra một tiêu chuẩn phi thực tế cho công việc. “Mình phải viết ra một email hoàn hảo”, “Bản báo cáo này phải không có một lỗi nào”. Vì cái “hoàn hảo” đó không bao giờ tồn tại, chúng ta thà không bắt đầu còn hơn là tạo ra một sản phẩm “chưa hoàn hảo”.
- Sợ thất bại và bị phán xét: Nỗi sợ bị sếp chê, bị đồng nghiệp đánh giá thấp còn lớn hơn cả áp lực deadline. Trì hoãn trở thành một cơ chế tự vệ: “Tôi không làm được không phải vì tôi kém, mà vì tôi chưa có đủ thời gian”.
Chủ nghĩa hoàn hảo, trớ trêu thay, lại là kẻ thù lớn nhất của sự hoàn thành. Nó biến việc vượt qua sự trì hoãn thành một cuộc chiến bất khả thi với chính những tiêu chuẩn do mình đặt ra.
3. Hệ Quả Tất Yếu: Hiệu Ứng Zeigarnik Biến Thể và Sự Cạn Kiệt Năng Lượng
Bạn đã bao giờ cảm thấy đầu óc nặng trĩu ngay cả khi đang nghỉ ngơi, vì những công việc còn dang dở cứ lởn vởn trong tâm trí? Đó là một biến thể của hiệu ứng Zeigarnik – bộ não có xu hướng ghi nhớ những nhiệm vụ chưa hoàn thành tốt hơn những nhiệm vụ đã xong.
Sự trì hoãn tạo ra một danh sách vô tận những “việc dở dang” trong đầu bạn. Chúng bào mòn năng lượng tinh thần của bạn 24/7, khiến bạn mệt mỏi ngay cả khi không làm gì. Sự cố gắng của bạn lúc này chỉ là sự gồng gánh để chống chọi với cảm giác tội lỗi và lo lắng, chứ không phải là năng lượng tập trung để giải quyết công việc. Đây là lý do tại sao chúng ta cảm thấy kiệt sức dù “chưa làm được gì nên hồn”.
Công Thức Vượt Bão Deadline Từ “Bạn Chỉ Tưởng Là Mình Đang Rất Cố Gắng”
Sau khi đã phơi bày những sự thật trần trụi, cuốn sách không bỏ rơi chúng ta ở đó. Tác giả cung cấp một bộ công cụ thực chiến, những “liều thuốc” đặc trị mà bất kỳ “con sen” nào cũng có thể áp dụng ngay để bắt đầu hành trình vượt qua sự trì hoãn.
1. Khởi Động “Cỗ Máy”: Quy Tắc 2 Phút Để Phá Vỡ Sức Ì
Đây là kỹ thuật đơn giản nhưng hiệu quả đến kinh ngạc. Nguyên tắc là: Nếu một việc mất chưa đến 2 phút để làm, hãy làm nó ngay lập tức. Đối với những việc lớn hơn, hãy tìm cách bắt đầu nó trong vòng 2 phút.
- Thay vì: “Phải viết báo cáo tổng kết tháng”.
- Hãy: “Mở file Word, gõ tiêu đề và 3 gạch đầu dòng chính trong 2 phút”.
- Thay vì: “Phải trả lời email quan trọng của đối tác”.
- Hãy: “Mở email và viết câu chào hỏi đầu tiên trong 2 phút”.
“Cú lừa” tâm lý này giúp bạn vượt qua rào cản khởi đầu lớn nhất. Một khi đã bắt đầu, quán tính sẽ giúp bạn đi tiếp. Đây là viên gạch đầu tiên để xây dựng lại kỷ luật và vượt qua sự trì hoãn hàng ngày.
2. “Ăn Voi” Từng Miếng: Nghệ Thuật Chia Nhỏ Mục Tiêu (Chunking)
Nhìn vào một dự án kéo dài 3 tháng có thể khiến bất kỳ ai nản lòng. “Bạn Chỉ Tưởng Là Mình Đang Rất Cố Gắng” nhắc nhở chúng ta về sức mạnh của việc chia nhỏ mục tiêu. Hãy biến “con voi” deadline thành những “miếng thịt bò” vừa ăn.
Ví dụ, với nhiệm vụ “Tổ chức sự kiện cuối năm cho công ty”:
- Tuần 1: Lên ý tưởng chủ đạo và các phương án địa điểm.
- Tuần 2: Khảo sát và chốt địa điểm, liên hệ các nhà cung cấp dịch vụ.
- Tuần 3: Xây dựng kịch bản chi tiết và kế hoạch truyền thông nội bộ.
- …
Mỗi khi hoàn thành một “miếng”, bạn sẽ có cảm giác chiến thắng, tạo ra động lực để tiếp tục. Kỹ thuật này biến một mục tiêu mông lung, đáng sợ thành một lộ trình rõ ràng, dễ quản lý, giúp việc vượt qua sự trì hoãn không còn là một cuộc chiến mà là một hành trình có lộ trình.
3. “Tự Động Hóa” Kỷ Luật: Xây Dựng Các Nghi Lễ Và Điểm Tựa Thói Quen
Ý chí là một nguồn tài nguyên có hạn. Đừng dựa vào nó. Thay vào đó, hãy xây dựng các thói quen. Tác giả nhấn mạnh việc tạo ra các “nghi lễ” để đưa bộ não vào “chế độ làm việc” một cách tự động.
- Nghi lễ buổi sáng: 5 phút thiền định, 10 phút đọc lại kế hoạch trong ngày, 1 ly cà phê nóng. Đây là “điểm tựa” để khởi động một ngày làm việc tập trung.
- Kỹ thuật Pomodoro: Làm việc tập trung trong 25 phút, nghỉ 5 phút. Cứ sau 4 lần thì nghỉ dài 15-30 phút. Khung thời gian rõ ràng này tạo ra áp lực tích cực và ngăn ngừa sự xao lãng.
Khi những hành động này trở thành thói quen, bạn sẽ không cần phải đấu tranh tư tưởng mỗi khi bắt đầu công việc. Kỷ luật sẽ được “tự động hóa”, và việc vượt qua sự trì hoãn trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.
Đánh Giá Từ Con Sen Lâu Năm: Cuốn Sách Này Có Thực Sự Đáng Đọc?
Sau khi đã mổ xẻ các ý chính, câu hỏi quan trọng nhất là: những lý thuyết này có áp dụng được trong “chiến trường” thực tế của dân tư bản hay không?
1. Tính Thực Chiến Cao, Không Sáo Rỗng
Điểm cộng lớn nhất của cuốn sách là tính thực tế. Lý Thượng Long không rao giảng những lời khuyên đạo đức sáo rỗng kiểu “hãy chăm chỉ lên”. Ông đi thẳng vào vấn đề, phân tích tâm lý một cách sắc bén và đưa ra các công cụ (rules, techniques) có thể áp dụng ngay. Từ quy tắc 2 phút đến việc chia nhỏ mục tiêu, tất cả đều là những phương pháp đã được khoa học hành vi chứng minh, rất phù hợp với lối tư duy logic và hướng đến kết quả của dân văn phòng.
2. Tuy Nhiên, Cần Một Sự “Tỉnh Táo” Khi Áp Dụng
Dù rất hữu ích, cuốn sách vẫn có một vài điểm mà một người từng trải cần lưu ý. Các ví dụ trong sách đôi khi hơi lý tưởng hóa, chủ yếu xoay quanh môi trường học tập hoặc công việc cá nhân. Trong thực tế của một “con sen”, sự trì hoãn của chúng ta đôi khi không hoàn toàn do bản thân. Nó còn đến từ những yếu tố khách quan:
- Sự thiếu rõ ràng từ cấp trên: Một yêu cầu công việc mông lung sẽ tự động dẫn đến sự trì hoãn.
- Sự phụ thuộc vào các phòng ban khác: Bạn không thể hoàn thành phần việc của mình nếu team khác chưa gửi dữ liệu.
- Văn hóa họp hành vô tội vạ: Cả ngày bị cuốn vào các cuộc họp sẽ khiến bạn không còn năng lượng cho công việc chuyên môn.
Do đó, để vượt qua sự trì hoãn một cách toàn diện, ngoài việc áp dụng các kỹ thuật từ sách, chúng ta còn cần học thêm các kỹ năng giao tiếp, đàm phán và quản lý kỳ vọng với cấp trên và đồng nghiệp.
Hơn Cả Một Cuốn Sách, Đây Là Một Tấm Gương
“Bạn Chỉ Tưởng Là Mình Đang Rất Cố Gắng” không phải là chìa khóa vạn năng cho mọi vấn đề. Nhưng nó là một tấm gương soi chiếu một cách tàn nhẫn và trung thực nhất những ảo tưởng mà chúng ta tự dựng lên để bao biện cho sự trì trệ của mình.
Bạn có thể ghé qua chuyên mục Review Sách của Khokhar để tìm hiểu thêm các đầu sách đang hot hiện nay:
- 7 thói quen của người thành đạt – Stephen Covey
- Tư duy nhanh và chậm – Daniel Kahneman
- Đọc sách và thành công – Jim Kwik
Đối với những ai đang cảm thấy lạc lối trong sự “bận rộn”, cuốn sách này sẽ là một lời cảnh tỉnh đắt giá. Nó không chỉ giúp bạn nhận diện kẻ thù lớn nhất của năng suất – chính là sự trì hoãn và nỗ lực giả tạo – mà còn trao cho bạn vũ khí để chiến đấu. Hành trình vượt qua sự trì hoãn là một cuộc chiến lâu dài, nhưng với những chỉ dẫn thực tế từ cuốn sách, ít nhất chúng ta cũng biết phải bắt đầu từ đâu. Hãy ngừng “tưởng”, và bắt đầu “cố gắng” một cách thông minh và hiệu quả.